تا به حال با خود فکر کرده‌اید که خودروهای امروزی برای به حرکت درآمدن خود به چه چیزی نیاز دارند؟ شاید اولین جواب در ذهن شما سوخت باشد. اما سوال دیگری که پیش می‌آید این است که آیا سوخت به تنهایی می‌تواند خودرو را به حرکت درآورد؟ اگر فکر می‌کنید که سوخت به تنهایی از پس به حرکت درآوردن خودرو برمی‌آید باید بگوییم که سخت در اشتباهید. به این خاطر که خودرو علاوه بر سوخت به جریان برق نیاز دارد تا بتواند حرکت کند. تا زمانی که برق به وسیله سیستم برق رسانی خودرو تأمین نشود خودروی شما نمی‌تواند به هیچ عنوان حرکت کند.
اشتباه دیگری که بسیاری از افراد می‌کنند این است که فکر می‌کنند منبع اصلی تولید برق در خودروها باتری است. در حالی که اگر کمی اطلاعات خود را در این باره بالا ببرید متوجه می‌شوید که منبع اصلی تولید برق در خودروها قطعه‌ای به نام دینام است. به طوری که اگر این قطعه در خودروها نباشد برق به طور منظم تولید نخواهد شد. در این مقاله می‌خواهیم به سوال دینام چیست؟ پاسخ دهیم. پس اگر در ذهن شما این سوال وجود آمده که کار دینام چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید.
خرید قطعات یدکی کامیون و لوازم جانبی اتوبوس از تهران یکتا
طرز کار دینام خودرو چگونه است؟
اگر بخواهیم در یک تعریف ساده طرز کار دینام خودرو و وظیفه آن را بگوییم باید به این نکته اشاره کنیم که وظیفه دینام تامین و تولید برق مورد نیاز در خودروها است. در واقع اگر دینام وجود نداشته باشد برق باتری خودرو به سرعت خالی خواهد شد. در واقع کار دینام این است که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل کند و جریان تولید شده را که یک جریان مستقیم است را به باتری خودرو بفرستد تا برق مورد نیاز قسمت‌های مختلف اتومبیل تامین شود.
نکته دیگر این است که دینام به طور همزمان کار شارژ مجدد باتری را نیز انجام می‌دهد. در نتیجه اگر این قطعه خراب شود و یا به درستی کار نکند باتری خودرو فقط در مدت زمان محدودی می‌تواند برق مورد نیاز خود را تامین کند و پس از آن خودرو متوقف می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی دینام خودرو
تفاوت دینام و آلترناتور
امروزه در اکثر خودروهای جدید به جای دینام از قطعه‌ای به نام آلترناتور استفاده می‌شود. تفاوت دینام و آلترناتور در نقطه ضعف دینام‌های قدیم است. به این صورت که دینام‌های قدیمی در دورهای پایین موتور خودرو نمی‌توانستند جریان برق مورد نیاز برای خودرو را تولید کنند. در نتیجه از آن جایی که خودروها بیشتر در شهرهای بزرگ درگیر ترافیک هستند و دور موتور آن‌ها در این مواقع پایین است، به همین خاطر خودرو دچار کمبود برق خواهد شد.
در واقع دینام‌های قدیمی نمی‌توانستند هنگام راه‌بندان و ترافیک باتری خودرو را به درستی شارژ کنند. با این حال این مشکل توسط خودروسازان و با استفاده از دینام‌های آلترناتور حل شد.
اجزای دینام ماشین
حالا که به سوال دینام چیست؟ پاسخ دادیم و با نحوه کار آن آشنا شدید، در این قسمت باید با اجزای دینام ماشین آشنا شوید. یک دینام برای اینکه بتواند نقش خود را در تولید برق مورد نیاز خود را به خوبی ایفا کند از قطعات مختلفی تشکیل می‌شود که عبارت‌اند از:
- پوسته دینام
- استاتور (همان سیم‌پیچ‌های ثابت)
- روتور (همان سیم‌پیچ‌های متحرک)
- دیود (همان یکسوکننده‌های ولتاژ)
- آفتامات (همان رگلاتور)
- زغال‌ها و جازغالی
- تسمه دینام
- پولی و پره خنک‌کننده
- قرقره و بلبرینگ
پوسته دینام چیست؟
پوسته دینام در واقع دو قطعه آلومینیومی است که تمام اجزا و قطعات دینام به جز قرقره در داخل آن قرار دارد. به طور معمول دو بلبرینگ بر روی این پوسته قرار داده می‌شود تا محور روتر بتواند به راحتی در داخل دینام حرکت کند و بچرخد. وظیفه قرقره منتقل کردن نیروی مکانیکی و چرخاندن محور روتور دینام است.
اما سوالی که شاید برای شما پیش بیاید این است که به چه دلیل پوسته دینام را از آلومینیوم می‌سازند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که آلومینیوم در میان فلزات این خاصیت را دارد که می‌تواند حرارت را به سرعت منتقل کند و به همین خاطر حرارت دینام در هنگام کار کردن بیش از اندازه زیاد نخواهد شد.
![پوسته دینام]()
استاتور چیست؟
جریان برق در استاتور که شامل یک هسته و یک مجموعه سیم پیچ است تشکیل می‌شود. قرار گرفتن سیم پیچ‌های ثابت استاتور در یک میدان مغناطیسی که به وسیله روتر ایجاد می‌شود باعث می‌شود که الکترون در سیم پیچ‌های این قطعه به حرکت درآیند و در پایان جریان برق ایجاد شود.
هسته استاتور دارای بدنه فلزی شیارداری است که در واقع به وسیله تعدادی حلقه آهنی تشکیل شده‌اند. سیم پیچ‌ها داخل شیارهای هسته پیچیده می‌شود. نکته مهم این است که جریان الکتریکی تولید شده در این قطعه از نوع متناوب بوده و علت آن این است که جریان الکتریکی در خروجی استاتور دارای اختلاف فاز است.
روتور چیست؟
به بخش چرخان یا محرک داخل دینام آرمیچر یا روتور گفته می‌شود. در واقع وظیفه این قسمت ایجاد میدان مغناطیسی برای استاتور است. از آنجایی که روتور باید بچرخد، به همین خاطر دارای یک میله آهنی یا محور است که به قرقره دینام متصل است. با بهره گیری از نیروی مکانیکی موتور می‌چرخد.
برخلاف استاتور، روتور یک دسته سیم پیچ دارد که به دور محور و روی یک قاب پلاستیکی پیچیده شده است. دو طرف این سیم پیچ از پوسته روتور بیرون آمده و به حلقه‌های مسی به اسم کلکتور متصل می‌شوند. برای به وجود آوردن میدان مغناطیسی به جریان برق در سیم پیچ نیازمند هستیم که این برق به وسیله باتری خودرو گرفته می‌شود.
دیود چیست؟
همانطور که قبلاً هم به آن اشاره کردیم، برق خروجی از دینام به خاطر اختلاف فاز جریان الکتریکی تولید شده در دو سر سیم پیچ‌های استاتور از نوع جریان برق متناوب است. اما اتومبیل‌ها برای شارژ باتری خود به برق مستقیم با ولتاژ ثابت نیازمند هستند. بنابراین این تبدیل برق متناوب به برق مستقیم به وسیله دیودها یا واحدهای یکسوکننده دینام انجام می‌شود.
در قطعه دینام برای یکسو کردن جریان برق از پل‌های دیودی استفاده می‌شود که تعداد آن‌ها در دینام‌های گوناگون متفاوت است. عملکرد دیود به این صورت است که جریان را از یک سمت خود عبور می‌دهد و می‌تواند جریان برق متناوب را به برق مستقیم تبدیل کند.
وظیفه آفتامات دینام چیست؟
یکی از قطعات بسیار مهم در دینام‌ها آفتامات دینام نام دارد. سوالی که پیش می‌آید این است که کار آفتامات دینام چیست؟ و به چه علت اهمیت زیادی دارد؟ آفتامات در واقع یک قطعه ساده و کوچک در دینام است که نقش رگولاتور را ایفا می‌کند. در واقع این قطعه می‌تواند جریان الکتریکی وارد شده به آرمیچر را کنترل کند تا جریانی استاندارد و متناسب ایجاد شود تا مشکلی از نظر نوسان ولتاژ ورودی و خروجی و تغییرات ولتاژ رخ ندهد. از آنجایی که کارایی این قطعه بسیار مهم است در نتیجه کیفیت ساخت آن هم اهمیت ویژه‌ای دارد.
کنترل دقیق بر روی جریان ورودی و ولتاژ تولید شده از این نظر اهمیت زیادی دارد که از صدمه دیدن و سوختن دینام جلوگیری می‌کند. از آنجایی که جریان برق ورودی اولیه برای کار کردن دینام از باتری می‌آید؛ بنابراین می‌توان گفت که آفتامات دینام رابطی میان دینام و باطری است.
![آفتامات دینام]()
ذغال دینام چیست؟
زغال یکی دیگر از قطعات دینام است. اگر دوست دارید بدانید که کار زغال دینام چیست؟ باید بگوییم که زغال‌ها یا جاروبک ها در واقع قطعاتی در دینام هستند که وظیفه آن‌ها جمع کردن الکترون‌ها است. زغال‌ها در یک قسمت پلاستیکی قرار داده می‌شوند که به آن جا ذغالی گفته می‌شود. یکی از قطعات تعویضی دینام‌ها ذغال ها هستند که ممکن است پس از مدتی استفاده دچار سوختگی شوند. اگر هنگام روشن کردن خودروتان متوجه بوی سوختگی شدید، یکی از دلایل آن می‌تواند سوختگی زغال‌ها باشد که نیاز به تعویض دارد.
تسمه دینام چیست؟
به احتمال خیلی زیاد تا به حال نام تسمه دینام را زیاد شنیده‌اید. اما کار تسمه دینام چیست؟ تسمه دینام که به آن تصمیم پروانه هم گفته می‌شود یکی از قطعات بسیار مهم در خودرو است که می‌تواند انرژی مکانیکی موتور را به دینام منتقل کند. دینام این انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. سپس از آن برای تامین برق قطعات الکتریکی خودرو استفاده می‌کند.
در برخی از خودروها تسمه دینام فقط برای انتقال انرژی به دینام به کار برده نمی‌شود، بلکه در کنار آن نیروی لازم برای به حرکت در آوردن سیستم‌هایی مانند تهویه مطبوع، واتر پمپ و پمپ فرمان هیدرولیک را نیز تامین می‌کند.
بیشتر بخوانید: انواع تسمه ماشین سنگین
![تسمه پروانه]()
پولی و پره خنک‌کننده چیست؟
حرکت کردن دائمی روتور در دینام باعث ایجاد حرارت و گرمای زیادی می‌شود. به همین خاطر نیاز به قطعه‌ای است که بتواند کار تهویه هوا در داخل دینام را برعهده بگیرد. به طور معمول دینام‌ها روی بخشی از محور روتور یک پولی و پره خنک کننده نصب می‌شود. این پره به طور همزمان با گردش روتور به حرکت درمی‌آید و هوا را از قسمت جلویی دینام‌های آلترناتور وارد کرده و از قسمت عقب خارج می‌کند. به این معنی که دقیقاً همان کاری که یک پنکه خانگی انجام می‌دهد را این قطعه نیز انجام می‌دهد. جابجا شدن هوا به وسیله این قطعه در داخل دینام باعث خنک کردن دینام می‌شود.
چراغ دینام (چراغ باطری) چه نقشی دارد؟
به طور معمول در صفحه کیلومتر شمار خودروها چراغی وجود دارد که در خودروهای مدرن و امروزی این چراغ به شکل یک باتری است. روشن بودن این چراغ به این معنی است که دینام نمی‌تواند برق مورد نیاز خودرو را برای بخش‌های مختلف تامین کند. به این چراغ، چراغ باطری و چراغ دینام هم گفته می‌شود. گاهی اوقات با روشن شدن این چراغ، چراغ‌های خودرو و برف پاکن یا سیستم صوتی خودرو نیز روشن می‌شود که تمام این‌ها نشان دهنده ایجاد اختلال در عملکرد دینام هستند.
![چراغ دینام]()
سخن پایانی
در این مقاله به سوال دینام چیست؟ پاسخ دادیم و سپس به معرفی قطعات دینام و وظایف هر کدام از آن‌ها پرداختیم. همانطور که متوجه شدید، دینام قسمت عمده‌ای از برق خودرو را تامین می‌کند و به شارژ مجدد باتری نیز کمک می‌کند. این قطعه بسیار کارآمد یک واحد بدون تعمیر و نگهداری است به این معنی که در برخی از خودروها می‌تواند حتی تا ۱۰ یا ۱۵ سال بدون هیچ گونه تعمیری همچنان به کار خود ادامه دهد.
با این حال در صورتی که هر گونه خرابی دینام را مشاهده کردید، ممکن است خودرو برای مدت کوتاهی به وسیله باتری کار کند. اما پس از به اتمام رسیدن شارژ باتری موتور خاموش خواهد شد. در نتیجه اگر دینام خودرو خراب شود در واقع خودروی شما دیگر قادر نخواهد بود که به حرکت خود ادامه دهد. بنابراین در صورت مشاهده کوچک‌ترین علائم خرابی دینام حتماً آن را به یک مکانیک حرفه‌ای نشان دهید.