دیسک چرخ یا دیسک ترمز چیست؟

دیسک ترمز یا دیسک چرخ کلیدی‌ترین قطعه‌ی به‌کار رفته در ترمزهای دیسکی است. همه‌ی خودروها، از خودروهای سواری گرفته تا ماشین‌های جنگی، از این سیستم برای متوقف شدن استفاده می‌کنند. در برابر این ترمزها، ترمزهای کاسه‌ای قرار دارند. نکته‌ی مهم این است که نمونه‌های دیسکی به‌شدت عملگراتر از رقبای کاسه‌ای خود هستند. امروزه اکثر ماشین‌ها برای مهار هر دو محور چرخ‌هایشان و یا فقط برای مهار محور جلویی از سیستم دیسکی استفاده می‌کنند. عملکرد سیستم‌های دیسکی به غیر از قطعه‌ی دیسک ترمز، وابسته به هماهنگی ساختارهای مختلف از جمله brake pad، rotor، caliper و پشتیبان caliper است.

برای خرید قطعات یدکی خودرو های سنگین تهران یکتا بهترین گزینه است.

دیسک ترمز قطعه‌ای است که با وارد آوردن فشار بر المان‌های حرکتی خودرو، موجبات توقف آن را فراهم می‌کند. با توجه به نقش قطعه‌ی دیسک در متوقف شدن ماشین، می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین قطعات ایمنی ماشین دانست. تمام قطعه‌های داخلی و جز‌به‌جزء المان‌های جانبی خودرو همگی روی تجربه‌ی نهایی سواری و البته ایمنی ماشین تاثیر می‌گذارند، با این حال، قطعه‌ی دیسک از آن قطعه‌ها است که آسیب دیدنش شوخی‌بردار نیست. با خراب شدن قطعاتی مانند فیلتر، موتور به‌تدریج دچار فرسایش می‌شود و اگر تعویض المانی مانند فیلتر روغن کمی تاخیر پیدا کند، می‌توانید هرطور که شده ماشین را برای مدتی با احتیاط به حرکت در آورید؛ این در حالی است که اگر قطعه‌ی دیسک دچار مشکل شود، جان خودتان، سایر سرنشینان و حتی رانندگان خودروهای دیگر نیز به خطر می‌افتد. به همین دلیل است که رانندگان باید اطلاعات عمومی خود را درباره‌ی این قطعه افزایش دهند.

به جز قطعه دیسک، قطعه‌ی کالیپر نیز از دیگر اجزای کلیدی به‌کار رفته در ساختار دیسکی است که برخلاف قطعه‌ی دیسک، به قسمت ثابت سیستم حرکت متصل است. این دو قطعه در نهایت با هماهنگی یکدیگر، سرعت ماشین را کاهش داده و در نهایت موجبات توقف کامل آن را فراهم می‌آورند.

دیسک ترمز به چه چیزی گفته می شود؟

برخی این قطعه را به نام چرخ ترمز و یا دیسک چرخ می‌شناسند؛ اما نامی که اکثر مردم به این قطعه‌ی کوچک دایره‌ای شکل داده‌اند "دیسک ترمز" است؛ قطعه‌ای که نقش اصلی در متوقف ساختن خودرو را برعهده می‌گیرد. این قطعه‌ی دوار درست همراه با چرخ‌ها می‌چرخد و اگر از چرخش بایستد، چرخ‌ها را نیز از حرکت بازمی‌دارد. اگر از زاویه‌ی دیگری به ساختارهای خودرو نگاه کنیم، با توجه به اتصال قطعه دیسک به بلرینگ چرخ‌ها به‌کمک دو پیچ و مهره‌ی مرکزی، می‌توان آن را یکی از قطعات متحرک ساختار چرخ نیز در نظر گرفت.

اگر نتوانستید قطعه‌ی دیسک را حوالی چرخ‌ها پیدا کنید، کافی است لنت را پیدا کنید و سپس در قسمت مقابل آن به‌دنبال یک قطعه‌ی ماشینکاری شده بگردید که از جنس چدن یا سرامیک ساخته شده تا در برابر اصطکاک آسیب‌پذیر نباشد. لنت‌هایی که در برابر قطعه‌ی دیسک قرار گرفته‌اند با کمک فاکتور اصکاک و نهایتا با اثر‌‌گذاری روی قطعه‌ی دیسک، خودرو را متوقف می‌کنند. فرایند توقف با فشرده شدن پدال ترمز توسط راننده آغاز می‌شود و با فشرده شدن دیسک به پایان می‌رسد.

دیسک چرخ یا دیسک ترمز چه کاربردی دارد و چگونه کار می‌کند؟

همان طور که گفته شد، اصلی‌ترین وظیفه‌ی قطعه‌ی دیسک متوقف ساختن ماشین با کمک نیروی اصطکاک است. اگرچه جنس چدنی و سرامیکی قطعه‌ی دیسک، از فرسایش آن در کوتاه مدت جلوگیری می‌کند، این قطعه نیز مانند سایر قطعات خودرو به‌تدریج کارایی خود را از دست می‌دهد. توجه کنید که دیسک و لنت نیز با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند. این لنت ترمز است که پس از فشرده شدن پدال ترمز، با قطعه‌ی دیسک درگیر شده و با تغییر فشار روغن ترمز آن را وادار به متوقف شدن می‌کند. یکی از شایع‌ترین علامت‌های از کار افتادگی قطعه‌ی دیسک، افزایش مسافت توقف است.

انواع دیسک ترمز

با توجه به این که ویژگی‌های حرکتی خودروهای مختلف با یکدیگر تفاوت دارند، طبیعتا انواع دیسک ترمز نیز وجود خواهد داشت.

برای مثال دیسک آهنی یا معمولی، قطعه‌ای است که دوام نسبتا کم‌تری دارد و در مناطق گرم و خشک زود از کار می‌افتد.

دیسک خنک شونده، نوع مدرنی از انواع دیسک ترمز است که در آن شیارهای خنک کننده تعبیه شده است. همان طور که از نام این قطعات پیداست، این دیسک‌ها با خنک کردن خودشان عمر مفید خود را افزایش می‌دهند.

دیسک چرخ سورخ دار، قطعه‌ای است که می‌تواند گازها و ذرات به وجود آمده‌ی ناشی از اصطکاک را از خود دور کند و بدین ترتیب اندکی از بار فشار اصکاک کم کند. دیسک شیار‌دار نیز ساز‌و‌کاری مشابه دارد؛ اما، برای کم کردن بار فشار، گازهای به وجود آمده‌ی ناشی از اصطکاک را از راه شیارهایش در محیط پراکنده می‌کند. اگر یک قطعه‌ی دیسک چرخ هم سوراخ داشته باشد و هم شیار آن را مختلط می‌گوییم.

دیسک ترمز در ماشین‌های سنگین چه تفاوتی با دیسک ترمز خودروهای سبک دارد؟

اگرچه ماشین‌های سنگین به اندازه‌ی ماشین‌های سبک شتاب نمی‌گیرند، وزن بالای آن‌ها باعث می‌شود که برای متوقف شدن نیاز به یک قطعه‌ی دیسک قدرتمند داشته باشند. کلیت قطعه‌ی دیسک ترمز در خودروهای مختلف فرق چندانی با یکدیگر نمی‌کند. اصولا هرچه خودرو مدرن‌تر باشد، قطعه‌ی دیسکی که روی آن نصب شده از نظر ساختار پیشرفته‌تر خواهد بود. تفاوت دیگری که قطعه دیسک در ماشین‌های سبک با ماشین‌های سنگین دارد، جنس پلیمر‌های کربنی است که در کنار آلیاژ چدن، مقاومت قطعه دیسک را افزایش می‌دهند.

خرابی دیسک ترمز چه عواقبی دارد؟

خرابی در قطعه‌ی دیسک یکی از خطرناک‌ترین اتفاقاتی است که می‌تواند برای یک خودرو رخ دهد. باز جای شکرش باقی است که قطعه‌ی دیسک از مقاومت زیادی برخوردار است و به‌راحتی از بین نمی‌رود، اگرنه کلاه رانندگان پس معرکه بود. با این حال، همچنان هستند عواملی که موجب خوردگی و فرسایش قطعه‌ی دیسک می‌شوند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ترمز گرفتن پیاپی و رانندگی در شرایطی که ترمز گرفتن پیاپی را طلب می‌کند؛
2. توجه نکردن به تعویض به موقع لنت ترمز؛
3. انتخاب لنت ترمز بی‌کیفیت برای جایگذاری در ساختار خودرو.

توجه داشته باشید که به غیر از این موارد، اگر از قطعات نامرغوب استفاده کنید، فرسایش قطعات تسریع پیدا می‌کند. هر یک از این سه دلیل به نوعی موجب داغ شدن بیش از اندازه‌ی دیسک‌ها می‌شوند. از طرفی اگر دیسکی که روی خودرو نصب کرده‌اید نامرغوب باشد، برای داغ شدن نیازی به هیچکدام از این سه مورد ندارد و دمایش خود به خود افزایش می‌یابد.

با داغ شدن دیسک، نه تنها کارایی لنت ترمز به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند، بلکه شکل خود دیسک نیز در اثر این افزایش دما تغییر پیدا می‌کند. از طرفی تغییر شکل دیسک در اثر گرما، باعث می‌شود که لنت پس از برخورد با آن دچار خراشیدگی شده و بدین ترتیب کل سیستم ترمز مختل گردد. 

سخن آخر

بدون شک دیسک ترمز یکی از کلیدی‌ترین قطعات ایمنی و عملکردی خودرو است. قطعه‌ای که اگر به‌درستی کار نکند، نه تنها وارد فرایند خود تخریبی می‌شود، بلکه به لنت و چرخ نیز آسیب وارد می‌کند. بدین ترتیب می‌توان گفت که از کار افتادگی قطعه دیسک، با تاثیرگذاری روی قطعات دیگر، می‌تواند میزان امنیت هر خودرو را به‌صورت ضریب دار کاهش دهد؛ اما، جای نگرانی وجود ندارد، چون اگر این مقاله را خوانده باشید، می‌دانید که چطور در برابر خرابی‌های احتمالی واکنش نشان دهید. پس فقط حواستان را جمع کرده و ایمن رانندگی کنید.