یکی از قطعات بسیار مهم خودرو که وظیفه انتقال دود به وجود آمده در اثر واکنش‌های شیمیایی تشکیل شده در سیلندر و خروج آن به محیط بیرون خودرو را بر عهده دارد، سیستم اگزوز خودرو نامیده می‌شود. امروزه ویژگی‌های مثبت این قطعه در خودروها افزایش زیادی پیدا کرده است و وظایف دیگری را هم به دوش دارد. در این مقاله می‌خواهیم به معرفی سیستم اگزوز خودرو بپردازیم پس با ما همراه شوید.
برای خرید لوازم یدکی ماشین سنگین کلیک کنید.
اگزوز چیست؟
سیستم اگزوز خودرو یکی از قطعات بسیار مهم خودرو است که مسئولیت انجام وظایف کلیدی و مهم در عملکرد خودرو را دارد. از جمله مهم‌ترین مسئولیت‌های این قطعه می‌توان به انتقال گازهای به وجود آمده از احتراق در موتور خودرو به خارج از محیط خودرو اشاره کرد. از سوی دیگر این قطعه وظیفه بی صدا کردن خودرو را نیز بر دوش دارد. در حالت کلی می‌توان گفت که مهم‌ترین وظیفه سیستم اگزوز خودرو کاهش مقدار آلایندگی، کاهش صدا و کاهش دما است. در نتیجه شناخت بخشی از سیستم اگزوز برای درک کردن بهتر عملکرد آن برای تمام رانندگان خودرو ضروری خواهد بود.
![اگزوز چیست]()
اجزای سیستم اگزوز خودرو
سیستم اگزوز خودرو از چندین بخش مختلف تشکیل شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به لوله پخش کننده دود، لوله‌های رابط، انبار، صدا خفه کن، لوله‌های اگزوز و منیفولد خروجی اشاره کرد. هر کدام از این بخش‌ها دست به دست یکدیگر داده‌اند تا اگزوز خودرو بتواند به بهترین شکل ممکن عملکرد خود را نشان دهند. این بخش‌ها وظایف جداگانه‌ای دارند که در نهایت به خروج دود منجر می‌شوند. در ادامه بیشتر با اجزای سیستم اگزوز خودرو آشنا خواهید شد.
منیفولد خروجی
منیفولد خروجی وظیفه دارد تا دودهای خارج شده از مجاری سیلندر را بگیرد و آن را به لوله اگزوز انتقال دهد. منیفولد خروجی مدل‌ها و انواع مختلفی دارد. به طور مثال در موتور خطی، منیفولد در کناره موتور و در موتورهای وی شکل این قسمت در دو طرف خودرو قرار دارد.
لوله‌های رابط اگزوز
در اگزوز لوله‌هایی قرار دارند که در واقع رابطی بین انباره، منیفولد دود و سر اگزوز هستند. این لوله‌ها باید یک سری استانداردها از نظر طراحی داشته باشند. این استانداردها با توجه به طول، جنس و شعاع قوس‌ها تعیین می‌شوند. استاندارد دیگر، قطر اسمی لوله نام دارد که تأثیر بسیار بسزایی در کاهش فشار منفی دارد.
بیشتر بخوانید: عیب یابی سیستم جرقه زنی خودرو
کاتالیست یا مبدل کاتالیزوری
کاتالیست یک نوع فیلتر است که می‌تواند دود خارج شده از موتور را تسویه کند. در واقع وظیفه اصلی این قطعه کاهش سطح آلایندگی در خودرو است. نکته لازم به ذکر این است که کاتالیست خودروهای داخلی باعث کم شدن شتاب خودرو می‌شوند. بنابراین این موضوع باعث شده تا برخی از رانندگان این قطعه را از خودروهای خود باز کنند. با این حال باز کردن این قطعه حتی بدون در نظر گرفتن بحث آسیب زدن به محیط زیست به رانندگان پیشنهاد نمی‌شود.
انبار اگزوز
انبار اگزوز بخشی از سیستم اگزوز خودرو است که وظیفه آن کاهش دادن سرعت گازهای خارج شده است تا به این وسیله صدای خروج گاز بتواند کاهش زیادی پیدا کند. هر کدام از انبارها با توجه به ویژگی‌ها، ابعاد و جنس خود صدای منحصر به فردی تولید می‌کنند.
گازهای خروجی
دانستن این موضوع اهمیت بسیار زیادی دارد که پس از انجام عمل احتراق و سوختن بنزین و هوا بخشی از هیدروکربن نمی‌سوزد و دی اکسید کربن و مونوکسید کربن با فشار بسیار زیادی که از طرف پیستون وارد می‌شود از محفظه احتراق خارج شده و به منیفولد وارد می‌شوند. اما مشکل اساسی حرارت بسیار بالای این گازها است. این حرارت آنقدر زیاد است که دقیقاً با حرارت کوره ذوب فلزات برابر است. اما برای خارج شدن گازها نیازی به استفاده از لوله‌های اضافه و جداگانه نیست.
به طور مثال خودروهایی با موتور چهار سیلندر از چهار عدد لوله استفاده نمی‌کنند. بلکه می‌توان با انجام یک سری محاسبات دقیق فقط یک لوله را انتخاب کرد تا بتواند انتهای مسیر را برای گازهای خارج شده تحت پوشش قرار دهد. عملکرد صحیح اگزوز خودرو می‌تواند در مصرف سوخته خودرو تأثیر مثبتی داشته باشد.
![اجزای سیستم اگزوز خودرو]()
منبع تولید صدای اگزوز خودرو
صدا در واقع نوعی از امواج فشرده بوده که به وسیله نوسان فشار هوا تولید می‌شوند. این نوسان‌ها به سرعت در هوا حرکت می‌کنند و در موتور خودرو هنگامی به وجود می‌آیند که سوپاپ خارجی باز می‌شود و جریان گاز فشرده شده به طور ناگهانی وارد سیستم اگزوز می‌شود. در این شرایط به وجود آمده مولکول‌های گاز خارج شده با مولکول‌های کم فشار درون لوله برخورد می‌کنند؛ بنابراین آن‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند.
پس از آن، مولکول‌های فشرده می‌توانند مولکول‌های مجاور خود را فشرده‌تر کرده و خود را کم فشار کنند. در همین جهت امواج صدا بسیار تندتر از جریان گاز در لوله‌های خروجی حرکت می‌کنند که این باعث لرزیدن پرده گوش انسان می‌شود. در واقع مغز می‌تواند این لرزش‌ها را به عنوان صدا درک کند. هرچقدر که موتور خودرو سریع‌تر کار کند در نتیجه فشار هوا هم با سرعت بیشتری تغییر کرده و باعث شنیدن صدای زیرتری می‌شود. اما در مقابل آن، تغییرات آرام موتور خودرو باعث شنیده شدن صدای بم‌تر می‌شود.
انواع اگزوز و مدل‌های آن
در چند سال گذشته مدل‌های بسیار جدیدی از اگزوزها وارد دنیای خودروسازی شده‌اند و به صورت همه جانبه پیشرفت‌هایی را به دنبال داشته‌اند. اما با این حال این مدل از اگزوزهایی که در ادامه می‌خواهیم به شما معرفی کنیم همیشه وجود داشته‌اند و دارند:
تک خروجی
در اکثر خودروها از اگزوز تک خروجی استفاده می‌شود. این اگزوز از همه وسایل دیگر ارزان‌تر بوده و در کل از یک لوله برای خارج کردن دود سیلندر استفاده می‌کند. البته نکته لازم به ذکر این است که از این اگزوز در موتورهای کم قدرت‌تر و کم حجم‌تر نیز استفاده می‌شود. به این خاطر که خروجی گاز و دود کمتر بوده و با همین اگزوز هم کار این موتورها راه می‌افتد.
دو خروجی
اگزوز دو خروجی به اگزوز دو گانه هم معروف است. امروزه استفاده از این اگزوز بسیار رایج بوده به این خاطر که حجم و قدرت موتورها نسبت به گذشته بیشتر شده و سعی می‌کنند از اگزوزهای دو خروجی استفاده کنند تا بتوانند بهترین عملکرد خود را نشان دهند. از طرفی دیگر استفاده از این اجزا در نهایت باعث می‌شود تا سوخت مصرفی هم کمتر شود. این مدل از اگزوز برای سیستم‌های توربو شارژر به شدت گزینه مناسبی است.
دو گانه مختلف
سیستم اگزوز خودرو دو گانه مختلف مانند اگزوز دو خروجی است. البته یک تفاوت کوچک دارد. در مدل قبلی اگزوز به دلیل استفاده از مخزن‌های بزرگ‌تر نمی‌توانست از لوله‌های خم شونده استفاده کرد. به همین خاطر در ماشین‌های کوچک‌تر نمی‌شد از اگزوز دو خروجی استفاده کرد. اما در اگزوزهای دو گانه مختلف به دلیل استفاده از مخزن کوچک‌تر امکان باز طراحی در لوله اگزوز به سازندگان داده می‌شود.
دو طرفه
یکی دیگر از انواع سیستم اگزوز خودرو، اگزوز دو طرفه است. البته از این مدل استقبال چندانی نشد. اگزوز دو طرفه در واقع همان مدل عوض شده اگزوز دو گانه است که به دلایل مختلفی توسط ماشین بازها عوض شدند. سرعت خروج دود و گاز از این اگزوز بسیار بالا است. به این خاطر که در طراحی آن‌ها از یک سری قطعات خاص استفاده شده است. با این حال به دلیل صدای منحصر به فرد و البته گوشخراشی که دارند استفاده از این اگزوزها در اکثر شهرها ممنوع است.
علائم خرابی اگزوز چیست؟
اگزوزها مانند دیگر قطعات خودرو روزی دچار مشکلاتی خواهند شد. عمده مشکلات اگزوز مربوط به شکستگی، پارگی و یا سوراخ شدگی آن‌ها است. این قطعه تا انتهای خودرو یک مسیر نسبتاً طولانی را طی می‌کند. به همین خاطر نسبت به دیگر قطعات خودرو بیشتر در معرض پارگی یا فرسودگی قرار دارد. سیستم اگزوز خودرو به طور معمول در بخش زیرین خودرو و نزدیک به سطح زمین قرار داده می‌شود. به همین خاطر هنگامی که ماشین از روی ناهمواری‌ها و یا مسیرهای پر آب عبور کند باعث آسیب رساندن به این قطعه خواهد شد. یکی دیگر از عوامل بسیار مهمی که نقش قابل توجهی در فرسودگی اگزوز ایفا می‌کند، آب و هوای مرطوب است.
به همین جهت این قطعه در مناطق شرجی و مرطوب سریع‌تر دچار خرابی می‌شود. فرسوده شدن این قطعه باعث شکستگی و پاره شدن آن بر اثر ضربات وارد شده می‌شود که در نهایت دیگر نمی‌تواند عملکرد صحیحی از خود ارائه دهد. از جمله اصلی‌ترین علائم خرابی اگزوز می‌توان به افزایش مصرف سوخت خودرو، افزایش غلظت گازهای آلاینده خارج شده از اگزوز، شنیده شدن صدای نسبتاً بلند و ناهنجار از خودرو، کاهش پیدا کردن میزان قدرت خودرو و... اشاره کرد.
عیب یابی سیستم اگزوز خودرو
دانستن ایرادهای مربوط به اگزوز و تعمیر سیستم اگزوز خودرو برای رانندگان اهمیت بسیار زیادی دارد. به این خاطر که اگزوز بخش مهمی از خودرو محسوب می‌شود. در این قسمت می‌خواهیم چند مشکل اساسی در اگزوز خودرو را معرفی کرده و به عیب یابی آن‌ها بپردازیم.
![عیب یابی سیستم اگزوز خودرو]()
شنیده شدن صدای پت پت از اگزوز
یکی از مشکلات بسیار رایجی که ممکن است برای اگزوز پیش بیاید شنیده شدن صدای پت پت از آن‌ها است. این صدا می‌تواند به خاطر کثیف یا خراب شدن حسگرهای اکسیژن یا سنسورها باشد. در این صورت خودرو هنگام درجا کار کردن صدای پت پت از خود ایجاد می‌کند. از طرف دیگر علاوه بر سنسور اکسیژن اگر سوزن انژکتور نیز کثیف شده باشد این صدا از اگزوز شنیده می‌شود.
دهانه انژکتور در واقع محلی است که بنزین از این قسمت به درون محفظه احتراق ریخته می‌شود؛ بنابراین عوض نکردن به موقع صافی بنزین و یا وجود مشکلی در شمع‌های خودرو می‌تواند از جمله دیگر دلایل شنیده شدن صدای پت پت از اگزوز خودرو باشد.
بیشتر بخوانید: وظیفه شمع گرمکن در موتور دیزل چیست؟
عطسه زدن اگزوز خودرو
اگر از اگزوز خودرو صدایی شبیه به عطسه زدن می‌شنوید به احتمال بسیار زیاد علت آن شتاب دادن به خودرو است. با این حال اگر علت عطسه زدن اگزوز، شتاب خودرو نباشد به احتمال زیاد مشکل از فرمان و کامپیوتر خودروی شما است. فرمان و کامپیوتر برای ایجاد احتراق قوی‌تر باعث عطسه زدن اگزوز می‌شود. از طرفی دیگر خراب شدن سیم و وایر را می‌توان از جمله دلایل این مشکل دانست. با وارد کردن فشار و شتاب نابجا به خودرو و همچنین سرویس به موقع خودرو میتوانید از به وجود آمدن این مشکل جلوگیری کنید.
شنیده شدن صدای انفجار
یکی دیگر از مشکلات سیستم اگزوز خودرو شنیده شدن صدای انفجار است. این مشکل می‌تواند به دلیل فلوت کردن موتور رخ دهد. این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی از بنزین وارد موتور شده باشد. نام دیگری که اکثر افراد به جای فلوت کردن می‌شنوند به اصطلاح خفه کار کردن موتور خودرو است. خرابی وایر از جمله عوامل دیگری است که باعث شنیده شدن صدای انفجار می‌شود. معیوب بودن شمع‌ها هم می‌تواند از جمله دیگر دلایل شنیده شدن این صدا باشد.
سخن پایانی
در این مقاله درباره سیستم اگزوز خودرو صحبت کردیم. در پایان نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که تمام قطعات خودرو یک عمر مشخصی دارند که پس از به پایان رسیدن آن باید حتماً این قطعه تعویض شود. به این خاطر که عملکرد و کارایی اولیه خود را از دست خواهند داد.
طول عمر مفید اگزوز خودرو تا حد بسیار زیادی به شرایطی که خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد وابسته است. به طوری که خودروهایی که اغلب در جاده‌های ناهموار و کوهستانی تردد می‌کنند بیشتر به تعویض اگزوز نیازمند خواهند بود. با این حال از آنجایی که شما اکنون با علائم خرابی این قطعه آشنا شدید، پیشنهاد می‌شود در صورتی که این نشانه‌ها را مشاهده کردید حتماً به تعمیرکار مراجعه کنید.